Ook schenkingen voor buitenlandse notaris belast: “kaasroute” wordt afgesloten

Schenkingsakten van roerende goederen verleden voor buitenlandse notarissen waren tot op heden slechts facultatief te registreren in België. In het kader van een successieplanning werd daarom vaak een beroep gedaan op een Nederlandse notaris om een schenking te organiseren (de “kaasroute”). In dat geval zijn geen registratierechten verschuldigd. Recent werd echter een wetsvoorstel ingediend waarin deze registratie in België verplicht wordt, met alle fiscale gevolgen van dien.

Huidige facultatieve registratie

De toepassing van de zogenaamde ”kaasroute” is een veelvuldig gebruikte techniek in successieplanning. Indien de ouders roerende goederen (gelden, aandelen, waardepapieren, …) schenken voor een Nederlandse notaris aan hun kinderen, eventueel voorzien van bepaalde modaliteiten (bv. voorbehoud van vruchtgebruik), dient de schenking in België niet geregistreerd te worden en zijn ook geen registratierechten verschuldigd. Bovendien heeft dergelijke buitenlandse notariële akte dezelfde bewijskracht en vaste datum als een Belgische notariële akte.

De keerzijde van de medaille is echter wel een verdachte periode van 3 jaar. Wanneer de schenker binnen 3 jaar volgend op de schenking overlijdt, worden de geschonken goederen fictief toegevoegd aan diens nalatenschap, waardoor de erfbelasting verschuldigd kan zijn. Een facultatieve registratie in extremis van de buitenlandse notariële akte is wel nog mogelijk en kan interessant zijn wanneer de schenker plots ernstig ziek wordt.

Nieuw wetsvoorstel maakt registratie verplicht

Een recent wetsvoorstel wenst deze techniek aan banden te leggen. Vanaf 1 december 2020 zouden alle buitenlandse notariële akten die de schenking van roerende goederen betreffen, verplicht moeten worden geregistreerd in België, althans wanneer de schenker zijn fiscale woonplaats in België heeft. Aangezien buitenlandse notarissen niet verplicht kunnen worden tot registratie van hun akten in België, zijn het de partijen zelf die de akte zullen moeten registreren.

Gevolgen

De verplichte registratie maakt de registratierechten opeisbaar. Met betrekking tot roerende goederen bedraagt het registratierecht in het Vlaams Gewest 3% (in rechte lijn en tussen partners) of 7% (overige gevallen) van de waarde van de geschonken goederen. Dit registratierecht wordt in principe door de begiftigde betaald. Wanneer de akte in België geregistreerd is, zullen op de geschonken goederen geen successierechten meer verschuldigd zijn bij het overlijden van de schenker. Noteer dat aandelen van familiale vennootschappen (onder voorwaarden) in de drie gewesten zonder registratierechten geschonken kunnen worden.

Mogelijke alternatieven

Niettegenstaande de verplichte registratie van buitenlandse notariële akten in België, zullen roerende goederen nog steeds belastingvrij geschonken kunnen worden. Zo blijft het steeds mogelijk om rechtsgeldig een bank- of handgift te verrichten zonder verplichte registratie. Ook hier geldt echter een verdachte periode van 3 jaar.

Echter, middels een bank- of handgift kan echter geen vruchtgebruik voorbehouden worden op de geschonken goederen, noch kunnen aandelen geschonken worden; hiervoor blijft een notariële akte noodzakelijk en wordt het registratierecht opeisbaar.

Een vaak toegepaste piste is de schenking van een geldsom (via bank- of handgift) gevolgd door de verkoop van de aandelen tussen de schenker en de begiftigde. De schenking is vrij van registratie en de verkoop van aandelen gebeurt vormvrij en in beginsel onbelast. Wanneer de schenking van gelden (zonder intentioneel inzicht) aan de verkoop voorafgaat, wordt dergelijke transactie niet als een verboden onderhandse schenking van aandelen beschouwd. Daarnaast kan een aankoop van aandelen gevolgd door kwijtschelding van de koopsom eventueel door de fiscus als veinzing of fiscaal misbruik gekwalificeerd worden.

Ook de inbreng in een vennootschap ten behoeve van een derde biedt een mogelijke oplossing. Het nadeel van deze techniek is echter de afwezigheid van discretie (akten van kapitaalverhogingen van vennootschappen worden online gepubliceerd).

Besluit

Het belooft de komende maanden druk te worden bij de Nederlandse notarissen. Maar zelfs zonder de landsgrenzen over te steken zijn er nog steeds voldoende veilige structuren mogelijk om een successieplanning op een fiscaal vriendelijke wijze te organiseren.

Robbe Dumont en Frank De Langhe
De Langhe Advocaten

Gepubliceerd in VOKA – Ondernemers, VOKA Kamer van koophandel Oost-Vlaanderen, editie 6 / 2020